बेनी, असार १५ – नेपाल एक कृषिप्रधान देश हो, जहाँ अधिकांश जनसंख्या कृषिमा निर्भर छ। विशेषगरी पहाडी र तराई क्षेत्रका किसानहरूले असार १५ लाई रोपाइँ पर्वको रूपमा मनाउँछन् । यस दिनलाई धान खेतीको शुभारम्भको प्रतीक मानिन्छ। असार महिनाको मध्यतिर प्रचुर मात्रामा वर्षा हुने भएकाले यस समयलाई धान रोपाइँको लागि उपयुक्त मानिन्छ । नेपालमा असार १५ लाई राष्ट्रिय धान दिवसको रुपमा मनाउने चलन बिस्तारै स्थापित हुँदै गएको छ । यो दिन नेपाली कृषकहरूको लागि विशेष महत्त्व राख्छ, जसलाई धान रोप्ने पर्वको रूपमा पनि चिनिन्छ ।
असार १५ का दिन, देशभरिका किसानहरू खेतमा जम्मा भएर सामूहिक रूपमा रोपाईं गर्ने गर्दछन । यसलाई एक पारिवारिक र सामुदायिक उत्सवको रूपमा मनाइन्छ, जहाँ मानिसहरू एकअर्कालाई हिलो छ्याप्दै रमाइलो गर्दछन् । खेतमा काम गर्ने किसानहरू बीचमा रोपाइँ गीत गाउने, नाच्ने र विभिन्न परिकारहरू तयार पारेर खाने प्रचलन छ। विशेषगरी दही चिउरा र रोटीले यो पर्वको महत्व अझ बढाएको छ ।
असार १५ अर्थात २१ औं राष्ट्रिय धान दिवसको अवसरमा कृषि ज्ञान केन्द्र म्याग्दीले बेनी नगरपालिका-४ ठुलोखोला स्थित खेतमा एक कार्यक्रमको आयोजना गरी धान दिवस मनाएको छ । रोपाइँ महोत्सवसको ठुलोखोला महिला कृषक समुहले ब्यबस्थापन गरेको थियो ।
‘जलवायुमैत्री कृषि, धान उत्पादनमा वृद्धि’ भन्ने मूल नारासहित धान उत्पादक किसानहरुको सम्मान र प्रोत्साहन गर्ने उद्देश्यले आयोजना गरिएको दिवसमा प्रमुख जिल्ला अधिकारी लक्ष्मण ढकाल, बेनी नगरपालिकाकी उपमेयर ज्याति लामिछाने, जिल्ला समन्वय अधिकारी राजेन्द्रप्रसाद पोखरेल, राष्ट्रिय अनुसन्धानका प्रमुख सविन श्रेष्ठ,वडा नं ४ का वडा अध्यक्ष अणबहादुर कृषि ज्ञान केन्द्रका प्रमुख सन्दिप बास्तोला र कार्यालयका कर्मचारीहरु, पत्रकार महासंघ म्याग्दीका प्रकाश पौडेल, महिला कृषक समुहका सदस्यहरु लगायतको उपस्थिति रहेको थियो । कार्यक्रममा रोपाईंमा सहभागी सबैलाई दहीचिउरा समेत खुवाइएको थियो ।
सरकारले पनि असार १५ लाई राष्ट्रिय धान दिवसको रूपमा औपचारिक रूपमा मान्यता दिएको छ। कृषि मन्त्रालय तथा विभिन्न सरकारी निकायहरूले यस दिनलाई प्रवर्धन गर्न र कृषकहरूलाई सम्मान गर्न विविध कार्यक्रमहरूको आयोजना हुने गर्दछन् । कृषकहरूलाई प्रोत्साहन गर्ने, नयाँ प्राविधिक जानकारी प्रदान गर्ने र धान उत्पादनमा वृद्धि गर्ने उद्देश्यले विभिन्न तालिम र सेमिनारहरूको पनि आयोजना गर्ने गरेको छ ।
हालका वर्षहरूमा जलवायु परिवर्तनका कारण धान खेतीमा विभिन्न चुनौतिहरू देखा परेका छन् । अनियमित मौसम र अपर्याप्त सिंचाइ व्यवस्थाले किसानहरूलाई समस्यामा पारेको छ । त्यतिमात्र नभई रोजगरी तथा अध्ययनका लागी युवा विदेश पलायन हुनु र खेतबारीमा काम गर्नसक्ने जनशक्तीको अभावले गाउँका अधिकांश खेत बाँझै छन् । अर्कोतिर खेतीयोग्य जमिन प्लटिंग गरेर घरबस्ती बसाल्नु, कृषकलाई समयमा मल बिउ औजार उपलब्ध नहुनु र कृषिलाई महत्व नदिनुले कृषि पेशामा लाग्नेको संख्या दिनानुदिन घटिरहेको छ । यद्यपि, आधुनिक कृषि प्रविधि र प्राविधिक ज्ञानको प्रयोगले यी समस्याहरूको समाधान गर्न सकिन्छ । सरकारले पनि सिंचाइ सुविधा सुधार, उच्च गुणस्तरको बीउ वितरण र कृषकहरूलाई अनुदान दिने जस्ता कार्यक्रमहरूलाई उच्च प्राथमिकतामा राख्नुपर्छ ।
असार १५, राष्ट्रिय धान दिवस, नेपाली कृषकहरूको मेहनत र समर्पणको प्रतीक हो। यो दिनले न केवल कृषकहरूको जीवनमा खुशी र आशा भर्छ, बरु समग्रमा देशको कृषि क्षेत्रमा नवजीवन भर्न मद्दत गर्दछ। कृषिमा आधुनिकता र परम्परालाई समेट्दै, नेपालको धान उत्पादनमा वृद्धि गर्ने दिशामा यो दिवसले महत्वपूर्ण भूमिका खेलिरहेको छ।
